Integracja Sensoryczna
SI, co to takiego?
Integracja sensoryczna to podświadomy proces, który zachodzi w naszym mózgu i porządkuje informacje zdobyte przez zmysły: dotyku, ruchu, grawitacji, pozycji, powonienia, wzroku, słuchu i smaku.
Sensoryka – na czym polega?
Integracja sensoryczna rozpoczyna się już w życiu płodowym. Rodzący się noworodek bazuje na najwcześniej dojrzewających systemach zmysłowych: dotykowym (taktylny), proprioceptywnym (czucie głębokie) i przedsionkowym (równowaga/ruchy głowy w przestrzeni). To fundament, na podstawie którego rozwijają się pozostałe zmysły. Dzięki nim dziecko zaczyna poznawać siebie i otaczający je świat. Cykl ten jest konieczny, aby w wieku 6-7 lat okazać gotowość sensoryczną, szkolną.
Proces integracji sensorycznej rozwija się dzięki doświadczanym bodźcom. Mózg dziecka uczy się jak organizować informacje, które do niego napływają z poszczególnych zmysłów, selekcjonując je oraz nadając im znaczenie. Jeśli bodźce przepływają w sposób dobrze zorganizowany, wówczas może je wykorzystać do tworzenia percepcji, adekwatnych zachowań, a także uczenia się, czytania oraz pisania.
Aby to zobrazować, wykorzystajmy przykład:
- dziecko huśtając się stymuluje układ: przedsionkowy, proprioceptywny, dotykowy, rozwija koordynację wzrokowo-ruchową itp.
- wspinając się kształtuje: mechanizm planowania motorycznego, rozwój dystrybucji napięcia mięśniowego oraz świadomości swojego ciała itd.
Nie każde dziecko potrafi jednak samodzielnie dostarczyć sobie stosownych informacji sensorycznych. W takim przypadku warto skorzystać z pomocy terapeuty SI.
Zaburzenia integracji sensorycznej – objawy SI
Zaburzenia integracji sensorycznej mogą przejawiać się na wiele różnych sposobów. Warto zaznaczyć, że jeden objaw wcale nie świadczy o tym, że dziecko zmaga się już z problemami SI. Jeśli jednak możesz wskazać kilka lub kilkanaście trudności, warto udać się na konsultację do specjalisty.
Więcej informacji dotyczących objawów zaburzeń poszczególnych zmysłów znajdziesz
(TUTAJ)
Na czym polega terapia Integracji Sensorycznej?
Terapia SI to dopasowane do indywidualnych potrzeb zajęcia ruchowe, podczas których dziecko doświadcza odpowiednich dla jego potrzeb bodźców. Dzięki nim dziecko stopniowo uczy się:
- organizowania w mózgu informacji oraz tego, jak odczytywać ich znaczenie i sens,
- selektywności przyjmowanych informacji. Uczy się jak skupić uwagę na pewnym bodźcu i ignorować niepotrzebne,
- tworzenia odpowiedzi adaptacyjnych – reakcji, które pomagają radzić sobie ze swoim ciałem i otoczeniem w sposób twórczy oraz adekwatny do sytuacji, w której się znajduje.
Przykładowe pytania od rodziców dotyczące SI
Czy zabawa na placu zabaw może zastąpić terapię SI?
I tak, i nie. U większości dzieci tego typu zabawy są wystarczające, aby mogły się one rozwijać prawidłowo. Jednak u niektórych pociech to za mało. Dzieci zazwyczaj wybierają te urządzenia, z którymi potrafią sobie poradzić. W przypadku tych cierpiących na dysfunkcję integracji sensorycznej, przetwarzanie bodźców jest niedostateczne, co utrudnia im wytworzenie odpowiedniej reakcji adaptacyjnej. Co to znaczy? Mają problem ze zrozumieniem w jaki sposób porusza się ich ciało. Trudno im właściwie lub ekonomicznie użyć przedmiot oraz zaplanować co z danym urządzeniem może jeszcze zrobić. W konsekwencji zaczyna unikać rzeczy i sytuacji z którymi sobie nie radzi, bądź zaczyna zachowywać się ,,niewłaściwie’’ odwracając uwagę od prawdziwego problemu.
Dziecko, które ma zaburzenia sensoryczne potrzebuje wsparcia terapeuty, który pomoże mu w trakcie zabawy uporządkować napływające bodźce sensoryczne. Będzie ono wówczas w stanie podjąć większe ryzyko, a co za tym idzie kształtować i tworzyć nowe rozwiązania w danej sytuacji.
Moje dziecko ma problem z noszeniem skarpetek, drażnią go nowe ubrania, nie lubi myć głowy - jaka jest przyczyna?
Moje dziecko ma trudności z usiedzeniem na miejscu przy stole lub w foteliku samochodowym. Dlaczego?
Moje dziecko zabiera się za jedną rzecz i za chwilę już zajmuje się czymś innym, jest w ciągłym biegu. Dlaczego?
Co można robić w domu, by pomóc dziecku z SI?
Można naprawdę dużo! Na początku warto jednak poprosić o pomoc specjalistę, który wytłumaczy Ci z czym dokładnie Twoja pociecha ma największy ,,problem’’.
Opierając się o jego opinię i rady, można stworzyć w zaciszu domowym zakątki do twórczej zabawy. Warto zamocować na framudze drzwi drążek do podciągania, a pufom i innym meblom nadać nowe funkcje, rozwijając tym samym kreatywność dziecka. Z kolei kąpiel w wannie to idealne miejsce do stymulowania zmysłu dotyku. Do zabawy możemy wykorzystać na przykład: pianę, różne szczotki lub pojemniki, którymi będzie można polewać się wodą na różne sposoby. Jeśli pojawia się problem z planowaniem motorycznym dobrze jest wprowadzić obrazki z napisami pokazujące sekwencje problematycznych czynności. Ciekawe rozwiązania na inne zabawy SI znajdziesz w naszym artykule (więcej…).
Moje dziecko uwielbia nadmiernie kręcić się w kółko na karuzeli. Pomimo długiego bujania jakoś szczególnie ,,nie kręci’’ mu się nawet w głowie. Czy to normalne?
Co jest przyczyną dysfunkcji integracji sensorycznej?
Dokładne przyczyny nie są znane. Z wieloletnich obserwacji terapeutów wynika jednak, że istnieją pewne czynniki, które mogą zakłócić rozwój mózgu i przyczynić się do powstania zaburzeń integracji sensorycznej. Wśród nich można wyróżnić m.in.:
- związki chemiczne występujące w pożywieniu i powietrzu,
- złe odżywianie,
- powikłania podczas porodu,
- predyspozycje genetyczne,
- niewłaściwa pielęgnacja w okresie niemowlęcym,
- brak odpowiednich doznań czuciowo-ruchowych.
Bardzo często w okresie niemowlęcym u dzieci z zaburzeniami sensorycznymi diagnozowano problem z napięciem mięśniowym lub asymetrię ułożeniową. Trzeba również nadmienić, że do powstania dysfunkcji SI przyczynia się mała ekspozycja na różnorodne bodźce, na adekwatne doznania czuciowo-ruchowe lub występuje mało aktywny sposób spędzania wolnego czasu.