+48 22 881 61 60 biuro@martik-med.pl

Jak zapobiec płaskiej lub krzywej główce u dziecka?

W pierwszych miesiącach życia dziecka główka narażona jest na ryzyko pojawienia się zniekształceń. Kości czaszki są w tym czasie jeszcze delikatne, a szwy czaszkowe bardzo elastyczne. Niektóre noworodki przychodzą na świat z odkształceniem, u innych proces ten może postępować stopniowo. Ryzyko wystąpienia deformacji główki wzrasta w przypadku wcześniaków.

Konsekwencje odkształceń główki

Krzywa główka u dziecka to nie tylko problem natury estetycznej. Konsekwencje odkształceń czaszki mogą zaburzać rozwój malucha i powodować szereg zaburzeń. Spłaszczenie główki oraz wynikające z niego schematyczne ustawianie głowy, mogą powodować m.in.:

  • niesymetryczny rozwój całego ciała (tzw. asymetria ułożeniowa),
  • trwałą deformację twarzy,
  • wady zgryzu,
  • skrzywienia kręgosłupa,
  • zaburzenia w integracji odruchów okresu niemowlęcego,
  • ucisk mózgu.

Przyczyny zniekształceń główki dziecka

  • Możemy wskazać wiele przyczyn zniekształceń główki dziecka, które nie zależą od nas, ale również takich, na które mamy wpływ. Deformacja czaszki może zacząć się już w okresie życia płodowego, gdy pozycja maluszka jest wymuszona. Spowodowane jest to najczęściej: nieprawidłową ilością wód płodowych (zbyt małą lub dużą), ciążą mnogą, dużą masą dziecka, ograniczeniami w rozciąganiu się tkanek miękkich u mamy (np. mało mobilna blizna po cięciu cesarskim).
  • Problem zniekształcenia główki pojawia także podczas porodu, gdy główka dziecka przeciska się przez kanał rodny. Poddawana jest wtedy ogromnemu ciśnieniu, a ruchomość i delikatność kości czaszki może skutkować jej ściśnięciem lub wydłużeniem. Podczas tego wyjątkowego momentu, jakim jest poród, może dojść także do okołoporodowego uszkodzenia splotu barkowego, co przełożyć może się na deformację.
  • Na zniekształcenie główki dziecka wpływ może mieć również skrócenie się mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, czyli tzw. kręcz szyi. Powoduje on przechylanie główki w stronę tegoż skrócenia. Niestety, bardzo często fakt ten przyczynia się do wyrabiania nieprawidłowych, asymetrycznych nawyków, które mogą prowadzić do plagiocefalii. Niewłaściwa dysproporcja napięcia mięśniowego, asymetria ustawienia ciała oraz zaburzenia ośrodkowej koordynacji nerwowej, są częstymi przyczynami zniekształceń główki dziecka.
  • Przyczyny zniekształcenia główki są często powodowane również czynnikami, na które wpływ mają rodzice. Wielogodzinne leżenie dziecka na plecach, a także układanie go w tej pozycji do snu często przyczynia się do wystąpienia deformacji. Amerykańska Akademia Pediatrii uznała pozycję na plecach, jako najbezpieczniejszą pozycję do snu dla dziecka, niestety od tego czasu wielu rodziców zaczęło nadmiernie układać w ten sposób swoje pociechy, nie tylko do snu. Niekorzystny wpływ ma również częste przebywanie niemowlaka na leżaczka i bujakach, ponieważ tworzy to bardzo duży nacisk na kości czaszki.

Czy każde zniekształcenie główki wymaga kontroli?

Wbrew powszechnej opinii, każde zniekształcenie główki dziecka wymaga kontroli, nie każde jednak leczenia. Bardzo często problem deformacji nie dotyczy wyłącznie samego ustawienia i kształtu główki, ale rzutują one na całe ciało i rozwój dziecka. Bardzo często spłaszczeniu czaszki towarzyszą:

  • asymetryczne ustawienie tułowia i miednicy,
  • dysfunkcje w obrębie stawów biodrowych,
  • pogłębiająca się szybko asymetria twarzy.

Rodzaje spłaszczeń głowy

Nie każde spłaszczenie główki dziecka jest takie samo, możemy podzielić je na cztery rodzaje.

Plagiocefalia

Najbardziej powszechnym zniekształceniem jest plagiocefalia, nazywana również skośnogłowiem. Pojawia się najczęściej u dzieci z asymetrią ułożeniową, która spowodowana jest spędzaniem zbyt długiego czasu na plecach. Spłaszczenie to występuje tylko po jednej stronie główki – tej, w którą niemowlę najczęściej kieruje wzrok (strona preferowana).

Brachycefalia

Brachycefalia powstaje w skutek przedwczesnego zarośnięcia się szwu strzałkowego. Cechą charakterystyczną tej wady jest nienaturalnie krótka, a jednocześnie szeroka i płaska z tyłu czaszka, która od góry przypomina trapez.

Dolichocefalia

Jest to wada wrodzona, która występuje najczęściej u wcześniaków. Może być również spowodowana zaklinowaniem się główki dziecka pod żebrami mamy, gdy ta jest w ciąży.  Dolichocefalia charakteryzuje się długą i wąską głową oraz szerokim czołem.

Kraniosynostoza

W przypadku, gdy mamy do czynienia z wczesnym zrośnięciem się szwów czaszkowych, możemy mówić kraniosynostozie. Jest to wada wrodzona, która może powstać przed narodzinami dziecka lub w jego pierwszych miesiącach życia, kiedy dochodzi do zrastania się kości czaszki. W takiej sytuacji wymagane jest leczenie operacyjne. (zdjęcia: Plagiocefalia, Brachycefalia, Dolichocefalia użyczone od http://poduszka-mimos.pl; zdjęcie: Kraniosynostoza ze strony CRANIOform)

Jak zapobiegać krzywej główce u dziecka

Kształt główki dziecka zależy głównie od tego, jak będziemy się nim opiekować, a także jakich bodźców czuciowo-sensorycznych dostarczymy

  • Odpowiednia pielęgnacja

Dziecko bardzo szybko uczy się naszych nawyków, sposobu noszenia i naszych preferencji np. co do ręki, na której zazwyczaj je trzymamy. Niestety, bardzo szybko nawyki te przejmuje, co może prowadzić do zniekształceń. Chaotyczne, niepewne noszenie, będzie przekazywać dziecku niepokój, przez co maluszek będzie spięty i może się nadmiernie prężyć. Dlatego właśnie tak ważne jest, abyśmy wszystkie czynności wykonywali wolno i spokojnie. Dziecko powinno być noszone naprzemiennie – raz na jednej, raz na drugiej ręce. Powinno być także podnoszone bokiem, nie z pozycji na plecach. W zabawach należy jak najczęściej pokazywać linię środkową i symetrię ustawienia ciała – by dzieciątko wiedziało, do czego ma dążyć.

  • Wspomaganie obu stron ciała

Aby zapewnić dziecku prawidłowy rozwój, a także zmniejszyć ryzyko zniekształcenia główki, warto dbać, by maluszek miał doświadczenia z obu stron swego ciała. Ważne, aby wkładał do buzi raz prawą, raz lewą rączkę, a także by jak najczęściej leżał symetrycznie ustawiając swoje ciało. Kluczowa jest także właściwa dystrybucja napięcia mięśniowego, jeśli zauważymy nieprawidłowości, powinniśmy skonsultować się z fizjoterapeutą, aby zapobiec tworzeniu się skrzywienia główki.

Jeśli zaobserwujemy, że dziecko preferuje tylko jedną stronę, zachęcajmy je do odwracania główki w przeciwnym kierunku. Warto również zmieniać ułożenie ciała dziecka – jednym razem połóżmy je tak, jak zawsze, drugim natomiast odwrotnie (główka w miejsce nóżek). Maluchy chętnie zwracają wzrok ku światłu, dlatego w momencie zmiany pozycji ciała, zmieniają również pozycję główki.

  • Swoboda ruchu

Bardzo ważna jest swoboda ruchu oraz różnorodność pozycji. Nie bójmy się jej zmiany – kładźmy dziecko na plecach, boku i, co bardzo ważne, na brzuchu. Ostatnia pozycja bardzo rozwija dziecko i skłania do działania. Na początku może być niezbyt lubiana, dlatego warto zaczynać od kliku minut na brzuchu na pół-twardych powierzchniach (np. mata puzzlowa), które dają dziecku szansę pracowania przeciwko sile grawitacji, wzmacniając siłę mięśni.

Warto także unikać miękkich materacy, aby główka nie zapadała się i uniemożliwiała przekręcanie. Dziecko nie powinno spędzać długiego czasu w leżaczkach, fotelikach, a także innych gadżetach, które ograniczają mu możliwość ruchu, a także wymuszają ustawienie głowy.

Co robić, gdy dziecko ma nierówny kształt główki

Pierwszym krokiem w takiej sytuacji, powinna być konsultacja ze specjalistą i badanie Kraniometrem.

 

Taka konsultacja nie jest oczywiście równoznaczna z tym, że dziecko będzie wymagało wielomiesięcznej rehabilitacji. Czasami wystarczy jedno lub dwa spotkania, by nauczyć się prawidłowej pielęgnacji oraz poznać proste ćwiczenia i zabawy, które można wykonywać w domu.

Zadaniem terapeuty jest określenie czy ułożenie ciała dziecka względem główki jest fizjologiczne, a także to, w jaki sposób wymuszone jest ono pozycją głowy. Plagiocefalia może pociągać za sobą szereg objawów, które określane są mianem wtórnych. Oczywiście dobrze byłoby nie dopuścić do zniekształceń, ale jeśli są one obecne, trzeba podejść do tematu w sposób kompleksowy.

Osiągnięcie symetrii ciała może odbyć się przez zabawę. Możemy usiąść na piłce gimnastycznej, złączyć kolana i ułożyć na udach dziecko. Jeśli nie mamy do dyspozycji piłki, możemy zrobić to siedząc na krześle, wówczas jednak nie będzie stymulacji przedsionka. Miednica dziecka powinna być podwinięta i dosunięta do naszych pachwin, główka natomiast powinna spoczywać między kolanami. Ważne, by nosek, bródka, mostek, pępek oraz spojenie łonowe znalazły się w jednej linii. Pupa dziecka powinna być lekko podwinięta. W takiej pozycji można rozmawiać, a także bawić się rączkami i nóżkami. Powinniśmy też pozwolić, by maleństwo mogło dostarczać sobie bodźców czuciowo-ruchowych poprzez ustawienie swojego ciała w linii środkowej.

W niektórych przypadkach oprócz terapii warto zastosować poduszkę ,,z dziurką’’, która minimalizuje wymuszony nacisk głowy na podłoże. Zaleca się także pozycjonowanie – fizjoterapeuta pokaże nam na wizycie, w jaki dokładnie sposób warto układać dziecko, aby dać mu doświadczenia czuciowo-ruchowe, których sam na co dzień nie doświadcza. Może się także okazać, iż niezbędna jest tzw. terapia kaskowa, która polega na noszeniu przez dziecko 23 godziny na dobę, specjalnego kasku wykonywanego na miarę. Ostatecznością w przypadku deformacji główki jest leczenie operacyjne.

Jeśli po kilku dniach dbania o symetrię ustawienia głowy i tułowia nie zauważycie żadnej pozytywnej poprawy lub jeśli macie jakiekolwiek wątpliwości – skonsultujcie się ze specjalistą!

Biografia m.in.:

– materiały i badania firmy: Mimos, HEAD CARE, CranioForm,
– Components of Typical and Atypical Motor Development Paperback – 2011 by Lois Bly
–  materiały z kursu dla terapeutów NDT-Bobath baby,
– ,,Motor Skills Acquisition in the First Year: An Illustrated Guide to Normal Development by Lois Bly,
– ,,Metoda NDT-Bobath, poradnik dla rodziców’’ Maria Borkowska i Zofia Szwiling.

Mamy nie tylko wysokie kwalifikację medyczne, duże doświadczenie, jesteśmy też rodzicami i pasjonatami swojej pracy.

Masz pytania dotyczące postu, fizjoterapii lub rozwoju swojego dziecka?

Zadzwoń do Nas